Projekt naukowy na temat relacji zamówień publicznych i prawa umów - Sustainable Public Procurement Through Private Law Enforcement

9 września 2022 roku miała miejsce inauguracja projektu Purchase Power - Sustainable Public Procurement Through Private Law Enforcement (PurpLE). Na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu w Kopenhadze odbyło się międzynarodowe seminarium naukowe, którego celem było wprowadzenie do głównych tematów projektu. Zespołem projektu kieruje profesor Marta Andhov, a w jego skład wchodzą Olga Giakouminaki (postdoc), Désirée Klingler (postdoc) Sven Mikulic (asystent) oraz Michał Kania (Senior Researcher).

Projekt PurpLE ma na celu dokonanie analizy relacji pomiędzy zamówieniami publicznymi a prawem umów, skupiając się na następujących pytaniach badawczych:

1) Jak prawo zamówień publicznych wpływa na interpretację prawa umów?

2) Czy prawo prywatne może ograniczać rezultaty prawa zamówień publicznych, a jeśli tak, to w jaki sposób?

3) Co ta złożona interakcja między prawem zamówień publicznych a prawem prywatnym oznacza dla realizacji agendy Zrównoważonych Celów Rozwoju ONZ?

Moją główną rolą w projekcie będzie analiza pytania badawczego ,,Jak i dlaczego wybrane konstrukcje prawa umów są modyfikowane przez prawo zamówień publicznych". Jednym z aspektów potencjalnego punktu odniesienia planowanych przeze mnie badań są regulacje kontraktowe zawarte w ustawie modelowej - Draft Common Frame of References, a także regulacje kontraktowe w wybranych krajowych jurysdykcjach prawnych. Pytanie badawcze odnosi się do kontekstu aktualnych wyzwań okresu post-pandemicznego oraz wojny na Ukrainie. Oba wydarzenia w istotny sposób wpłynęły na sytuację gospodarczą, w tym na realizację zamówień publicznych.

Problemy, które pojawiają się w tym kontekście to między innymi: niedobory pracowników po stronie wykonawców, przerwy w łańcuchach dostaw, wzrost cen, ograniczona dostępność produktów. Ponadto rosnące ceny energii i inflacja to najnowsze wyzwania dla zamawiających i wykonawców. Wskazane wyzwania często skutkują koniecznością modyfikacji lub nawet rozwiązania umów o zamówienie publiczne. Wpływają one również na kwestie odpowiedzialności stron umowy. Ponadto, obecna sytuacja geopolityczna powoduje przyjęcie szeregu nowych rozwiązań prawnych na poziomie unijnym. Te regulacje, o charakterze administracyjnym mogą wpłynąć na swobodę kontraktowania przez zamawiających poprzez wyłączenie określonych kategorii podmiotów z kręgu potencjalnych wykonawców.

Obecne kryzysy skutkują m.in. pytaniami o to, jak należy prawnie zakwalifikować ich skutki w kontekście takich konstrukcji prawnych, jak klauzule prawa zobowiązań rebus sic stantibus i siła wyższa. Jakie powinno być rozumienie tych klauzul w odniesieniu do pojęcia" nieprzewidywalnych sytuacji", o których mowa w art. 72 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2014/24/UE? Czy obecna regulacja zamówień publicznych spełnia swoje zadanie, czy też powinna zostać rozszerzona w kierunku klasycznych zasad prawa zobowiązań? Jaki jest współczesny wyznaczany przez doświadczenia związane z COVID-19 oraz wojną na Ukrainie, inflacją oraz kryzysem energetycznym standard starannego działania zamawiającego? Jaki powinien być zakres ingerencji przepisów prawa publicznego w swobodę kontraktowania w zamówieniach publicznych? 

PPP challenges and opportunities from the perspective of the EU’s „Twin Transition”

W najnowszym numerze Kwartalnika PZP (C.H. Beck) miałem okazję omówić zagadnienia dotyczące roli PPP w realizacji celów określonych mianem tzw. ,,Bliźniaczej Transformacji". W artykule wskazałem propozycje zmian w podejściu do przygotowania i realizacji projektów PPP w Polsce. 

Kierunki rozwoju sektora publicznego obejmującego infrastrukturę oraz usługi publiczne, zostały wskazane przez Komisję Europejską w dokumentach kreujących tzw. ,,Bliźniaczą Transformację’’. Obejmują one działania mające na celu wspieranie rozwoju środowiskowego oraz technologicznego. Jedną z form wspierania realizacji wskazanych, ambitnych celów może okazać się Partnerstwo Publiczno-Prywatne (PPP). Jego rola jest kluczowa w projektach typu Smart City. Pomimo dużych oczekiwań związanych z wykorzystaniem PPP w Polsce, instytucja ta wciąż rozwija się powoli. W artykule wskazałem genezę rozwoju PPP w Polsce. Omówiłem również główne symptomy polskiego rynku PPP, wskazujące na deficyt w zakresie wykorzystania współpracy publiczno-prywatnej. Zaliczono do nich: a) małą liczbę projektów PPP, b) wysoki poziom niepowodzeń w przeprowadzaniu procedur zmierzających do wyboru partnera prywatnego, c) brak zainteresowania sektora prywatnego projektami PPP, d) niewłaściwe przygotowanie i realizację umów PPP, e) niewielką wartość rynku PPP, f) małą liczbę projektów PPP z wykorzystaniem środków UE.

W dalszej części starałem się zdefiniować również podstawowe problemy wpływające na niezadowalające wyniki wykorzystania PPP w Polsce. Należą do nich m.in.: wyzwania związane z brakiem umiejętności i kompetencji przedstawicieli sektora publicznego, nieodpowiednie przygotowanie procesów zmierzających do zawarcia umów PPP, brak podstawowych zasad dobrego zarządzania, nadużywanie wzorców właściwych dla procedur zamówień publicznych, nieodpowiednia organizacja wewnętrzna podmiotów publicznych, niewystarczająca współpraca z sektorem prywatnym, konkurencja ze strony funduszy unijnych (grantów) oraz przerośnięty sektor "in house". Na koniec opracowania zaproponowano kilka rozwiązań, które mogą przyczynić się do wzrostu zainteresowania PPP w Polsce i wdrożenia projektów zaawansowanych środowiskowo oraz technologicznie.

Rola partnerstwa publiczno-prywatnego w transformacji technologicznej sektora publicznego. ACTA IURIDICA Resoviensia, Nr 3(34)/2021

W najnowszym numerze czasopisma ACTA IURIDICIA Resoviensia, Nr 3(34)/2021 (ISSN 2720-0574) miałem przyjemność omówić zagadnienie dotyczące roli partnerstwa publiczno-prywatnego w transformacji technologicznej sektora publicznego. Partnerstwo publiczno-prywatne jest często wykorzystywanym instrumentem realizacji zadań publicznych wielu wysoko rozwiniętych krajach. Rola PPP w realizacji transformacji technologicznej wynika przede wszystkim z możliwości wykorzystania wiedzy sektora prywatnego związanej z obszarem nowoczesnych technologii, trudno dostępnej dla sektora publicznego oraz jego jednostek organizacyjnych. PPP niesie zatem ze sobą istotny potencjał wsparcia dla transformacji technologicznej.

W opracowaniu wskazane zostały w pierwszej kolejności główne kierunki transformacji technologicznej sektora publicznego. Następnie podjęta została próba zidentyfikowania podstawowych problemów związanych z wykorzystywaniem PPP w Polsce. Na zakończenie zaproponowane zostały podstawowe kierunki zmian w sposobie wykorzystywania PPP, tak aby instrument ten przyczyniał się do rozwoju technologicznego krajowego sektora publicznego.

Seminarium: Prawdy i mity o zamówieniach ,,in-house’’. Analiza najnowszego orzecznictwa TSUE i sądów polskich.

Optymalny sposób realizacji zadań publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego jest tematem szeroko dyskutowanym i kontrowersyjnym. Często bowiem krótko- i długoterminowe potrzeby jednostek samorządu terytorialnego oraz spółek przez nie kontrolowanych wydają się stać w sprzeczności z interesami podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na wolnym rynku i rozwojem konkurencji na tym ostatnim. Toczy się również spór na temat efektywności poszczególnych modeli realizacji zadań publicznych i ich zgodności z prawem w określonych stanach faktycznych. Od wyborów dokonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego i sposobu wdrażania poszczególnych zamierzeń zależy natomiast jakość życia mieszkańców i rozwój lokalnych rynków.

Zapraszam do udziału w seminarium, w ramach którego omówione zostaną wyzwania prawne i faktyczne jakie stoją obecnie w tym zakresie przed jednostkami samorządu terytorialnego (z uwzględnieniem specyfiki wybranych sektorów). Posłuży temu analiza najnowszego orzecznictwa TSUE i sądów polskich dotyczącego tej tematyki.

Termin: 22 czerwca 2022

Miejsce: Wydział Prawa i Administracji UŚ, Aula nr 2

Rejestracja: Tutaj

Plan seminarium

9:30 – 10:00 Rejestracja

10:00 – 10:10 Otwarcie seminarium i wprowadzenie

Katarzyna Kuźma, Partner DZP, dr hab. Michał Kania, prof. US

10:10 – 10:40 Zamówienia ,,In-house’’ w praktyce samorządowej. Stan obecny i wyzwania przyszłości.

dr hab. Michał Kania, prof. US

10:40 – 11:00 Przerwa kawowa

11:00 – 11:40 Zamówienia in-house w najnowszym orzecznictwie TSUE i sądów polskich, ze szczególnym uwzględnieniem wyroku w sprawie KIO 581/22

dr Wojciech Hartung, Counsel DZP

11:40 – 12:00 Dyskusja i podsumowanie seminarium

Zwalczanie i zapobieganie korupcji w zamówieniach publicznych. Kontrola państwowa. Nr 1/2022

W najnowszym numerze czasopisma NIK ukazał się mój artykuł dotyczący zwalczania i zapobiegania korupcji w zamówieniach publicznych. Efektywne wydatkowanie środków publicznych wymaga oparcia regulacji w zakresie zamówień publicznych o solidne fundamenty, które tworzą m.in. zasada uczciwej konkurencji oraz transparentność. Rolą zamówień publicznych, postrzeganą przez pryzmat współczesnych wyzwań jest m.in. wspieranie innowacyjności, promocja rozwiązań prośrodowiskowych oraz prospołecznych. Rozwiązania przyjęte na gruncie nowej ustawy z dnia 11 września 2019 roku Prawo zamówień publicznych zakładają zwiększenie swobody zamawiających. Swoboda ta przejawia się m.in. w odformalizowaniu postępowań poniżej wartości tzw. ,,progów unijnych’’, zniesienia prymatu trybów przetargowych, czy też oczekiwaniu szerszego wykorzystywania kryteriów pozacenowych.

Elastyczność postępowania w sprawie udzielenia zamówień publicznych niesie za sobą ryzyko zwiększenia występowania mechanizmów korupcyjnych. Zjawisko to było widoczne w momencie uchwalenia tzw. specustawy Covidowej, która zniosła obowiązek stosowania przepisów Prawa zamówień publicznych do postępowań związanych z zapobieganiem i zwalczaniem pandemii Covid-19. Sytuacja ta potwierdziła potrzebę rozważenia wzmocnienia rodzimych regulacji w zakresie zapobiegania i zwalczania korupcji przy udzielaniu zamówień publicznych, zwłaszcza w świetle nowych regulacji prawnych. Celem powinno stać się zagwarantowanie spójności systemu, polegającej z jednej strony na utrzymaniu swobody zamawiających, z drugiej zaś uszczelnieniu regulacji sensu largo dotyczącej zapobiegania i zwalczania korupcji. Pomocną w tym zakresie okazać się może analiza komparatystyczna i bliższe przyjrzenie się rozumieniu zjawisk korupcji oraz mechanizmów jej zwalczania w obcych porządkach prawnych.

W artykule przedstawiono przyczyny zapobiegania i zwalczania korupcji w zamówieniach publicznych, rozumienie pojęcia korupcji w prawie międzynarodowym oraz w prawie polskim, znaczenie i występowanie tzw. ,,czerwonych flag’’ w postępowaniach w sprawie udzielania zamówień publicznych oraz przykładowe mechanizmy zapobiegania i zwalczania korupcji w regulacjach amerykańskich oraz niemieckich.

Więcej: Kontrola Państwowa