Current challenges and prospects for the development of the Polish public procurement. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, Nr 1 (2023)

W numerze 1 z 2023 roku czasopisma Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny ukazał się mój artykuł pt. ,,Current challenges and prospects for the development of the Polish public procurement''.

Rynek zamówień publicznych od początku drugiej dekady XXI wieku boryka się z niespodziewanymi sytuacjami. Pandemia koronawirusa i wojna na Ukrainie gwałtownie zmieniły sposób funkcjonowania świata w każdym możliwym obszarze. Przed pojawieniem się niespodziewanych sytuacji - pandemii oraz wojny na Ukrainie - globalna sytuacja społeczno-gospodarcza takze była daleka od stabilinej. Zmiany technologiczne, w tym Czwarta Rewolucja Przemysłowa oraz napięcia geopolityczne pomiędzy USA a Chinami znacząco wpłynęły na gospodarki światowe, w tym gospodarkę polską.

Wyzwania stojące przed polskimi zamówieniami publicznymi w najbliższym czasie dotyczą kilku kwestii. Pierwszym z nich jest zwiększenie poziomu wdrożenia potencjału nowego polskiego Prawa zamówień publicznych. Po drugie, wyzwania te kształtowane są przez aktualne cele gospodarcze i strategiczne określane przez polityki Unii Europejskiej, w tym Nowy Europejski Zielony Ład i Nową Politykę Przemysłową dla Europy. Bieżąca sytuacja społeczno-polityczna determinuje kolejne wyzwania, określane ciągle jeszcze jako zdarzenia nadzwyczajne. Należą do nich skutki pandemii koronawirusa oraz wojny na Ukrainie - inflacja, kryzys energetyczny i migracyjny. Dotychczasowe doświadczenia w stosowaniu krajowych regulacji dotyczących zamówień publicznych nie są zadawalające. Pomimo uchwalenia nowego Prawa zamówień publicznych, zamawiający nadal preferują "klasyczny model zamówień publicznych" oparty na dominującym stosowaniu przetargu nieograniczonego i trybu zamówienia z wolnej ręki, braku stosowania wstępnych konsultacji rynkowych, znikomym uwzględnianiu aspektów środowiskowych, społecznych i innowacyjnych przy udzielaniu zamówień publicznych. Kontynuacja takich rozwiązań może okazać się poważną przeszkodą w rozwoju polskiej gospodarki.

Artykuł jest dostępny tutaj: Michal Kania Current challenges and prospects for the development of the Polish public procurement

Kilka uwag o ewaluacji pierwszego roku obowiązywania ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 11 września 2019 roku

W najnowszym numerze czasopisma Acta Universitatis Wratislaviensis, seria Prawo, ukazał się mój artykuł na temat ewaluacji pierwszego roku obowiązywania ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 11 września 2019 roku.

Reforma polskich zamówień publicznych wprowadzona została mocą ustawy z dnia 11 września 2019 roku. Ustawa ta weszła w życie w dniu 1 stycznia 2021 roku. Po roku jej obowiązywania, na podstawie Sprawozdania Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych z funkcjonowania systemu zamówień publicznych, które ogłoszone zostało we wrześniu 2022 roku możliwym jest w mojej ocenie wskazanie wstępnych wniosków dotyczących trajektorii ewentualnego przemodelowania polskiego rynku zamówień publicznych. Kluczowymi okazują się być wskaźniki dotyczące konkurencyjności rynku, wykorzystania konstrukcji wzmacniających współpracę z sektorem prywatnym, w tym wykorzystanie wstępnych konsultacji rynkowych oraz trybów negocjacyjnych, jak również poziom realizacji tzw. zamówień strategicznych.

W opracowaniu w pierwszej kolejności zawarte zostały uwagi dotyczące stanu polskiego rynku zamówień publicznych przed pełnym wdrożeniem reformy. Następnie zarysowane zostały kierunki zmian społeczno-polityczno- gospodarczych wymuszające nowe podejście do zamówień publicznych na poziomie unijnym oraz krajowym. Wspomniane zostały również główne założenia ustawy z dnia 19 września 2019 roku Prawo zamówień publicznych. Na zakończenie wskazane zostały kluczowe sfery, które w mojej ocenie wzbudzać powinny szczególne zainteresowanie w kontekście ewaluacji polskiego rynku zamówień publicznych za 2021 rok.

Projekt naukowy na temat relacji zamówień publicznych i prawa umów - Sustainable Public Procurement Through Private Law Enforcement

9 września 2022 roku miała miejsce inauguracja projektu Purchase Power - Sustainable Public Procurement Through Private Law Enforcement (PurpLE). Na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu w Kopenhadze odbyło się międzynarodowe seminarium naukowe, którego celem było wprowadzenie do głównych tematów projektu. Zespołem projektu kieruje profesor Marta Andhov, a w jego skład wchodzą Olga Giakouminaki (postdoc), Désirée Klingler (postdoc) Sven Mikulic (asystent) oraz Michał Kania (Senior Researcher).

Projekt PurpLE ma na celu dokonanie analizy relacji pomiędzy zamówieniami publicznymi a prawem umów, skupiając się na następujących pytaniach badawczych:

1) Jak prawo zamówień publicznych wpływa na interpretację prawa umów?

2) Czy prawo prywatne może ograniczać rezultaty prawa zamówień publicznych, a jeśli tak, to w jaki sposób?

3) Co ta złożona interakcja między prawem zamówień publicznych a prawem prywatnym oznacza dla realizacji agendy Zrównoważonych Celów Rozwoju ONZ?

Moją główną rolą w projekcie będzie analiza pytania badawczego ,,Jak i dlaczego wybrane konstrukcje prawa umów są modyfikowane przez prawo zamówień publicznych". Jednym z aspektów potencjalnego punktu odniesienia planowanych przeze mnie badań są regulacje kontraktowe zawarte w ustawie modelowej - Draft Common Frame of References, a także regulacje kontraktowe w wybranych krajowych jurysdykcjach prawnych. Pytanie badawcze odnosi się do kontekstu aktualnych wyzwań okresu post-pandemicznego oraz wojny na Ukrainie. Oba wydarzenia w istotny sposób wpłynęły na sytuację gospodarczą, w tym na realizację zamówień publicznych.

Problemy, które pojawiają się w tym kontekście to między innymi: niedobory pracowników po stronie wykonawców, przerwy w łańcuchach dostaw, wzrost cen, ograniczona dostępność produktów. Ponadto rosnące ceny energii i inflacja to najnowsze wyzwania dla zamawiających i wykonawców. Wskazane wyzwania często skutkują koniecznością modyfikacji lub nawet rozwiązania umów o zamówienie publiczne. Wpływają one również na kwestie odpowiedzialności stron umowy. Ponadto, obecna sytuacja geopolityczna powoduje przyjęcie szeregu nowych rozwiązań prawnych na poziomie unijnym. Te regulacje, o charakterze administracyjnym mogą wpłynąć na swobodę kontraktowania przez zamawiających poprzez wyłączenie określonych kategorii podmiotów z kręgu potencjalnych wykonawców.

Obecne kryzysy skutkują m.in. pytaniami o to, jak należy prawnie zakwalifikować ich skutki w kontekście takich konstrukcji prawnych, jak klauzule prawa zobowiązań rebus sic stantibus i siła wyższa. Jakie powinno być rozumienie tych klauzul w odniesieniu do pojęcia" nieprzewidywalnych sytuacji", o których mowa w art. 72 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2014/24/UE? Czy obecna regulacja zamówień publicznych spełnia swoje zadanie, czy też powinna zostać rozszerzona w kierunku klasycznych zasad prawa zobowiązań? Jaki jest współczesny wyznaczany przez doświadczenia związane z COVID-19 oraz wojną na Ukrainie, inflacją oraz kryzysem energetycznym standard starannego działania zamawiającego? Jaki powinien być zakres ingerencji przepisów prawa publicznego w swobodę kontraktowania w zamówieniach publicznych? 

PPP challenges and opportunities from the perspective of the EU’s „Twin Transition”

W najnowszym numerze Kwartalnika PZP (C.H. Beck) miałem okazję omówić zagadnienia dotyczące roli PPP w realizacji celów określonych mianem tzw. ,,Bliźniaczej Transformacji". W artykule wskazałem propozycje zmian w podejściu do przygotowania i realizacji projektów PPP w Polsce. 

Kierunki rozwoju sektora publicznego obejmującego infrastrukturę oraz usługi publiczne, zostały wskazane przez Komisję Europejską w dokumentach kreujących tzw. ,,Bliźniaczą Transformację’’. Obejmują one działania mające na celu wspieranie rozwoju środowiskowego oraz technologicznego. Jedną z form wspierania realizacji wskazanych, ambitnych celów może okazać się Partnerstwo Publiczno-Prywatne (PPP). Jego rola jest kluczowa w projektach typu Smart City. Pomimo dużych oczekiwań związanych z wykorzystaniem PPP w Polsce, instytucja ta wciąż rozwija się powoli. W artykule wskazałem genezę rozwoju PPP w Polsce. Omówiłem również główne symptomy polskiego rynku PPP, wskazujące na deficyt w zakresie wykorzystania współpracy publiczno-prywatnej. Zaliczono do nich: a) małą liczbę projektów PPP, b) wysoki poziom niepowodzeń w przeprowadzaniu procedur zmierzających do wyboru partnera prywatnego, c) brak zainteresowania sektora prywatnego projektami PPP, d) niewłaściwe przygotowanie i realizację umów PPP, e) niewielką wartość rynku PPP, f) małą liczbę projektów PPP z wykorzystaniem środków UE.

W dalszej części starałem się zdefiniować również podstawowe problemy wpływające na niezadowalające wyniki wykorzystania PPP w Polsce. Należą do nich m.in.: wyzwania związane z brakiem umiejętności i kompetencji przedstawicieli sektora publicznego, nieodpowiednie przygotowanie procesów zmierzających do zawarcia umów PPP, brak podstawowych zasad dobrego zarządzania, nadużywanie wzorców właściwych dla procedur zamówień publicznych, nieodpowiednia organizacja wewnętrzna podmiotów publicznych, niewystarczająca współpraca z sektorem prywatnym, konkurencja ze strony funduszy unijnych (grantów) oraz przerośnięty sektor "in house". Na koniec opracowania zaproponowano kilka rozwiązań, które mogą przyczynić się do wzrostu zainteresowania PPP w Polsce i wdrożenia projektów zaawansowanych środowiskowo oraz technologicznie.

Rola partnerstwa publiczno-prywatnego w transformacji technologicznej sektora publicznego. ACTA IURIDICA Resoviensia, Nr 3(34)/2021

W najnowszym numerze czasopisma ACTA IURIDICIA Resoviensia, Nr 3(34)/2021 (ISSN 2720-0574) miałem przyjemność omówić zagadnienie dotyczące roli partnerstwa publiczno-prywatnego w transformacji technologicznej sektora publicznego. Partnerstwo publiczno-prywatne jest często wykorzystywanym instrumentem realizacji zadań publicznych wielu wysoko rozwiniętych krajach. Rola PPP w realizacji transformacji technologicznej wynika przede wszystkim z możliwości wykorzystania wiedzy sektora prywatnego związanej z obszarem nowoczesnych technologii, trudno dostępnej dla sektora publicznego oraz jego jednostek organizacyjnych. PPP niesie zatem ze sobą istotny potencjał wsparcia dla transformacji technologicznej.

W opracowaniu wskazane zostały w pierwszej kolejności główne kierunki transformacji technologicznej sektora publicznego. Następnie podjęta została próba zidentyfikowania podstawowych problemów związanych z wykorzystywaniem PPP w Polsce. Na zakończenie zaproponowane zostały podstawowe kierunki zmian w sposobie wykorzystywania PPP, tak aby instrument ten przyczyniał się do rozwoju technologicznego krajowego sektora publicznego.